Перайсці да асноўнага змесціва
Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя (Грамада) Сайт прыхільнікаў Думаем пра кожнага - працуем разам!
Думаем пра кожнага - працуем разам!
Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя (Грамада) Сайт прыхільнікаў

Форма пошуку

  • Facebook
  • В Контакте
  • Галоўная
  • Партыя
    • Хто мы?
    • Статут БСДП
    • Структура
    • Дакументы
    • Як уступіць у БСДП?
    • Падтрымаць БСДП
    • Гісторыя сацыял-дэмакратыі ў Беларусі
    • БСДП у асобах
    • Бібліятэка сацыял-дэмакрата
  • Кіраўніцтва БСДП
    • Прэзідыум БСДП
    • Цэнтральны камітэт БСДП
    • Цэнтральная Рэвізійная Камісія БСДП
  • Навіны
    • Аналітыка
    • Гісторыя і культура
    • Грамадства
    • Жанчыны БСДП
    • Палітыка
    • Партыйнае жыццё
    • Эканоміка
  • Блогі
  • Выданні БСДП
    • Бюлетэнь "Сацыял-дэмакрат"
    • Часопіс "Адлюстраванне"
  • Мультымедыя
    • Вiдэа
    • Фота
  • Кантакты

ШТО ЎБАЧЫМ І ПАЧУЕМ У ШЧУЧЫНЕ?

серада, 24 Верасень 2014 8:55
Анатоль Cідарэвіч
гісторык, старшыня Мінскай гарадской арганізацыі БСДП

Помніцца, калі месцам правядзення Дня беларускага пісьменства было прызначана Глыбокае, я спытаўся: ці будзе належным чынам ушанаваны Вацлаў Ластоўскі, чые заслугі перад беларускім пісьменствам, беларускай кніжнасцю наўрад ці можна перабольшыць?

Сёлета 7 верасня ў Заслаўі абвешчана, што наступны Дзень нашага пісьменства адбудзецца ў Шчучыне.

Удалы выбар. Калі ў падыходзе да гэтага свята пераважыць культурніцкі, а не палітычны, не ідэалагічны падыход, з гэтага свята, як і з ганцавіцкага ды глыбоцкага, можа атрымацца памятная падзея.

Ведама, калі вядзеш гаворку пра Шчучынскі раён, першае імя, якое прыходзіць на памяць, – Цётка. Паэтка, рэдактарка часопіса для падлеткаў і моладзі “Лучынка”, заснавальніца першых беларускіх школ у Віленскім краі...

Нашай увагі да Цёткі, да яе заслугаў, нашай падзякі ёй ніколі не будзе зашмат: яна ў літаральным сэнсе слова жыццё сваё паклала за свой люд. Ды ўсё ж мы павінны памятаць, што панна Алёйзія Пашкевічанка, дачка багатага, але, як сведчыў Антон Луцкевіч, малакультурнага шляхціца, прыйшла, а дакладней вярнулася да свайго народа, звярнулася да яго мовы пад уплывам сына іншага багатага шляхціца – Вацлава Іваноўскага.

Пэўна, ужо ніхто ніколі не скажа, як так сталася, што падлетак Вацюк Іваноўскі, сын цывільнага генерала, адчуў сябе беларусам. І сваю беларускасць гэты хлапчук не саромеўся дэманстраваць у V варшаўскай гімназіі, якая дала не аднаго вядомага дзеяча польскай дзяржавы.

Не зафіксавана, дзе паніч Іваноўскі і панна Пашкевічанка сустрэліся першы раз. Ва ўмовах паліцэйскага рэжыму шляхта і шляхецкая моладзь выкарыстоўвала для сустрэч і абмеркавання сваіх мясцовых і нацыянальных (польскіх!) праблем такія нагоды, як хрэсьбіны, імяніны, вяселлі. Не выключана, што Вацлаў Іваноўскі і Алёйзія Пашкевічанка сталі сябрамі і аднадумцамі пасля аднае з такіх сустрэч. І калі панна Алёйзія пасля вучобы ў Вільні паехала вучыцца ў Пецярбург, там ужо была калонія моладзі з Віленскай губерні, якая пад кіраўніцтвам Вацлава Іваноўскага пачала была ствараць першую беларускую палітычную партыю і мроіла выдавецкімі праектамі.

Там, у Пецярбургу, у 1902 годзе быў заснаваны Круг беларускай прасветы і культуры. Там былі падрыхтаваныя да друку першыя беларускія кніжкі і брашуры ХХ стагоддзя, якія выйшлі ў свет у 1903 годзе.

Дакладна вядома, што панна Алёйзія, стаўшы беларускай, наварочвала ў сваю новую веру  іншых маладых людзей. Так было з Феліксам Стацкевічам. Праўда, гэты малады бунтар, выключаны з універсітэта і высланы з Пецярбурга, не надаў той размове значэння. Ды вось, атрымаўшы дазвол зноў жыць у сталіцы, імперыі Фелікс Стацкевіч увосень 1902 года ад знаёмага студэнта-паляка з карэннай Польшчы даведаўся, што сярод студэнтаў ёсць група беларусаў. Гэты ж паляк і пазнаёміў яго з беларусамі. “Са здзіўленнем, – успамінаў Стацкевіч, – я ўбачыў сярод іх сына аднаго ўласніка не далёкага ад Шчучына маёнтку — паляка Іваноўскага. Яны тлумачылі, што польская шляхта на Беларусі — гэта спольшчаныя беларусы. Я лёгка згадзіўся з імі і з таго часу стаў беларусам”.

Калі аўтар першага беларускага лемантара ХХ ст. Вацлаў Іваноўскі быў першым беларускім кнігавыдаўцом, заснавальнікам і кіраўніком славутай выдавецкай суполкі “Загляне сонца і ў наша ваконца”, а потым старшынёю Беларускага выдавецкага таварыства, дык ягоны зямляк, будучы дырэктар  Радашковіцкай беларускай гімназіі імя Францішка Скарыны, страшыня Таварыства беларускай школы і адзін з заснавальнікаў часопіса “Беларускі летапіс” Фелікс Стацкевіч ў бурныя дні рэвалюцыі 1905–1907 гг. быў партыйным друкаром, трымаў нелегальную друкарню Беларускай Сацыялістычнай Грамады на Гандлёвай вуліцы ў Менску. Тыя тысячы ўлётак, якія друкаваў Аганёк (такая была партыйная мянушка Ф. Стацкевіча), не толькі клікалі на змаганне з царызмам, за свабоду і сацыяльную справядлівасць – надрукаваныя па-беларуску, яны будзілі ў сялян, у работнікаў нацыянальную свядомасць.

...Праз год на радзіме Вацлава Іваноўскага і Фелікса Стацкевіча будзем святкаваць Дзень беларускага пісьменства. Цікава, ці прагучаць падчас святкавання імёны Вацлава Іваноўскага ды Фелікса Стацкевіча? Што імя іх таварышкі па партыі і па беларускай справе Цёткі будзе гучаць шматкроць, у гэтым сумненняў няма. 

БСДП - 25 гадоў!

promo video

Аўтары блогаў

Ігар Барысаў
Андрэй Казановіч
Анатоль Cідарэвіч
Cяргей Адамовіч

Нумары нашай газеты

№15
№14
№13
Усе нумары

Жанчыны БСДП

Камітэт па правах чалавека ААН...   Камітэт па правах чалавека ААН разгледзіць скаргу...
Образованные женщины в США стали больше...          Женщины с высоким уровнем...
Белорусских женщин в политику и к деньгам... Присутствие женщин в сфере, где принимаются решения, влияющие на...

Партнёры

     

Кампания Право выбора

Партыя

  • Хто мы?
  • Статут БСДП
  • Структура
  • Дакументы
  • Гісторыя сацыял-дэмакратыі ў Беларусі
  • БСДП у асобах

Навiны

  • Партыйнае жыццё
  • Жанчыны БСДП
  • Палітыка
  • Эканоміка
  • Грамадства
  • Аналітыка
  • Гісторыя і культура

Выданнi БСДП

  • Бюлетэнь "Сацыял-дэмакрат"
  • Часопіс "Адлюстраванне"
  • Facebook
  • В Контакте
bsdpps@tut.by © БСДП-2018 Усе правы абароненыя